Onderzoek: senioren in zorgcentrum ‘pesten’
Ruim 20% van de senioren die woont in een zorgcentrum geeft aan te worden gepest. Volgens het personeel ligt dit percentage zelfs op 40%! Het pesten gebeurt vaak systematisch en is meestal gericht op één persoon. Vaak is er geen sprake van fysiek geweld, maar ouderen worden buitengesloten, genegeerd en getreiterd. Hoe herkent u pesten en wat kunt u doen?
Wat wordt er verstaan onder pesten?
Pesten gebeurt vaak in groepsverband en is het systematisch uitoefenen van fysieke- en/of psychische mishandeling van iemand die zich niet kan verdedigen. In sommige gevallen lijkt het of het slachtoffer zich prima kan verdedigen en soms het pesten zelf uitlokt. Maar waar de één voor zichzelf opkomt, trekt de ander zich terug. Pesten wordt vaak geassocieerd met het gedrag van kinderen, daarom wordt bij ouderen gesproken over relationele agressie (Bron: Radboud Universiteit).
Pesten is het systematisch uitoefenen van fysieke- en/of psychische mishandeling van iemand die zich niet kan verdedigen.
Hoe kunt u pestgedrag herkennen?
Gelukkig komt fysiek geweld niet vaak voor. Bij senioren is het meer dat het slachtoffer wordt buitengesloten en er bijvoorbeeld plekken bezet worden gehouden. Dit gaat vaak gepaard met negatieve opmerkingen, roddelen, afkeurende blikken en negeren. Het slachtoffer is altijd alleen, ziet er angstig en onzeker uit en durft er meestal met niemand over te praten. Door goed te kijken naar deze signalen kunt u pesten herkennen en deze persoon vragen naar het pestgedrag.https://www.youtube.com/embed/ZHHeNZiWpXo
Wat zijn oorzaken en gevolgen van pesten?
Wonderbaarlijk genoeg is er nauwelijks onderzoek gedaan naar pesten in zorgcentra. De oorzaak van pesten, is gebaseerd op onderzoek naar pesten op scholen. Verandering en verveling is vaak de reden van pesterijen. Voorbeelden hiervan kunnen zijn;
- Voortdurende verstoring van het evenwicht in de groep
- Frustratie en autoritair gedrag van medewerkers en/of leiding
- Slecht contact tussen de familieleden en het zorgcentrum van de senior
- De groep zoekt een zondebok om zich op af te reageren
- Discriminatie omdat men een andere sociale klasse of etnische achtergrond heeft
- Verveling en (te) weinig afleiding en afwisseling
- Het gevoel ergens bij te horen en uit angst zelf gepest te worden
- Wanneer iemand als lastig wordt gezien vanwege persoonlijke en/of lichamelijke problemen
- Het slachtoffer is vroeger gepest en/of is schuw of terughoudend in contact met anderen
- De pester van vroeger, komt het slachtoffer op latere leeftijd weer tegen en het pesten begint opnieuw.
Pesten heeft ernstige gevolgen voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid. Zo kan het leiden tot eenzaamheid en vergroot het risico op een hoge bloeddruk, stress en depressie.
Wat kunt u doen tegen pesten?
- Eén vertrouwenspersoon waar men terecht kan met een klacht
Of het nu gaat om een algemene klacht of een klacht specifiek over pesten, het is van belang dat medewerkers, bewoners en familieleden weten waar en bij wie zij terecht kunnen. Bijvoorbeeld één (vertrouwens)persoon die wordt aangesteld door het zorgcentrum.
- Een bewonerscommissie samenstellen
Ook kan een zorgcentrum ervoor kiezen een bewonerscommissie samen te stellen. Zo kunnen bewoners meedenken en worden betrokken in de preventie en aanpak van pesten.
- Organiseren van informatieavonden
Door informatieavonden te organiseren voor bewoners, medewerkers, familieleden en vrijwilligers kunnen mensen bewust worden gemaakt van de gevolgen van pesten. Zo is het duidelijk wat er wordt verstaan onder pesten en welke ernstige gevolgen dit kan hebben voor iemands gezondheid.
- Extra alert zijn op pestgedrag
Door de sfeer onder bewoners goed in de gaten te houden en vrijwilligers te vragen extra alert te zijn, kan pestgedrag sneller worden gesignaleerd. Heerst er een negatieve sfeer, dan is de kans groter op pestgedrag. Ook hoge werkdruk onder personeel werkt dit in de hand.
- Duidelijke maatregelen tegen pestgedrag
Om het gevoel van veiligheid te waarborgen, is het van belang adequaat te reageren op negatief gedrag. Door het gedrag te bespreken met de desbetreffende persoon maatregelen te nemen wanneer dit gedrag zich blijft herhalen, bijvoorbeeld uitsluiting van deelname aan de volgende groepsactiviteit.
- Introductie en begeleiding van nieuwe bewoners
Een verhuizing is voor iedereen lastig, zeker wanneer je niemand kent. Door nieuwe bewoners voor te stellen en te begeleiden (bijvoorbeeld de eerste keer naar de eetzaal), wordt het voor een nieuweling makkelijker te integreren in de groep.
- Betrekken van kinderen en/of partner
Het is niet makkelijk om aan te geven dat je wordt gepest. Door te letten op de signalen en kinderen of partner te betrekken kan dit sneller worden gesignaleerd en aangepakt.
Meer weten?
Ondanks dat verhuizen naar een zorgcentrum eenzaamheid kan voorkomen, kan het juist ook tot vereenzaming leiden. De cijfers uit dit onderzoek dateren uit 2011 en actuele cijfers ontbreken. Er wordt te weinig onderzoek gedaan naar pestgedrag in zorgcentra, terwijl het een voortdurend en ernstig probleem is. Het Nationaal Ouderenfonds introduceerde in 2011 een pilot tegen pesten op. Voor meer informatie kunt u ook terecht bij het Nationaal Ouderenfonds of kunt u de OuderenOmbudsman bellen op 0900 – 60 80 100 om uw verhaal te doen.
Ga terug naar het overzicht